Translate

Thursday, October 24, 2013

គេច​អង្គ

គេច​អង្គ


ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍  22 October 2013 

ប្រាប់​ហើយ​មិន​ជឿ! អួត​សុទ្ធ​តែ «បើ​ឈរ​មិន​រឹង មិន​រត់» សុទ្ធ​តែ «មេ​យុទ្ធសាស្រ្ត» សុទ្ធ​តែ «លេង​តទូក» មាន​ឯណា! ប៊ិះ​អស់​លីអូ!។ ក្រឡា​ឈ្នះ​លើ​គោក ដើរ​ឲ្យ​ខូច​ក្រឡា​អស់។ សំណាង​ហើយ​ដែល​មាន​គោល​មួយ និង​ទូក​មួយ នៅ​មុខ​អង្គ ហើយ​ជើង​ទូក​គេ នៅ​ឆ្ងាយ កុំ​អី ទោះ​បី​ជា​ដូរ​ទូក ក៏​ទប់​មិន​ឈ្នះ​ដែរ​។ ហា​ហា​ហា.... សើច​ចំអក​ឲ្យ ជីវ័ន្ត​ថា «យុទ្ធសាស្រ្ត​ក្តារ​អុក នៅ​ក្មេង​ខ្ចី» ។ ខ្ញុំ​ចាំ​មិន​ភ្លេច​ទេ ដែល​សើច​ចំអក​ឲ្យ​ខ្ញុំ ពី​ស្រុក មេមត់ ខេត្ត កំពង់ចាម ពេល​ខ្ញុំ​ចេញ​អត្ថបទ ទី១។ ខ្ញុំ​មិន​ពូកែ​ទេ តែ​អាច​មើល​ឃើញ​ថា ក្រឡា​ដែល​កំពុង​ដើរ គឺ​ក្រឡា​ទាល់។ នេះ​ហើយ ជា​លទ្ធផល​មើល​ស្រាល ក្បួន​ទ័ព​គូ​ប្រកួត​ដែល​ជា​ព្យុះ​ក្នុង​ក្អម ចាត់​ទុក​ទឹក​ចិត្ត​រាស្រ្ត មិន​ស្មើ​នឹង​ស្មៅ​មុខ​ផ្ទះ​ខ្លួន ស្តាប់​តែ​ពាក្យ​សរសើរ​ពី​អ្នក​អែបអប មិន​ស្តាប់​សម្ដី​អ្នក​ប្រាជ្ញ ដែល​ជា​អ្នក​យុទ្ធសាស្រ្ត​។ បើ​ប៉ុណ្ណឹង​ហើយ​នៅ​តែ​មិន​ដឹង​ខ្លួន​ទៀត វគ្គ​ក្រោយ តិច​ថា ជីវ័ន្ត​មិន​បាន​ប្រាប់។

ប្រើ​គោល ទូក​រំដោះ​អង្គ គ្រាន់​តែ​ជា​វិធី​បណ្តោះ​អាសន្ន គ្រាន់​ដក​ដង្ហើម​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។ បើ​មិន​ឆាប់​រៀប​ក្បួន​សា​ដើម​ទេ គឺ​មិន​ដល់​ពាក់​កណ្តាល​អាណត្តិ​នេះ​ទេ គឺ​ច្បាស់​ជា​ជួប​ការ​វាយ​ប្រហារ ជាក់​ជា​មិន​ខាន។ លើក​នេះ លីអូ​ក៏​មិន​សល់​ផង។

សួរ​ដោយ​ឆោត​ចុះ​! ចេះ​លេង​អុក ឬ​អត់​? មើល​ដឹង​ថា ក្រឡា​រួញ​ឬ​អត់​? ល្ងង់ ឬ​ធ្វើ​ល្ងង់​ដែល​យក​ត្រី​ស្អុយ ទៅ​បាំង​មុខ​ទូក ហើយ​មក​អួត​ក្អេង​ក្អាង​ហ្នឹង​? លេង​អុក គឺ​មិន​អាច​ប្រើ​អារម្មណ៍​ឬ​ប្រើ​កម្លាំង​បាយ​ទេ គឺ​ប្រើ​ល្បិច ប្រើ​យុទ្ធសាស្រ្ត​។ ល្បិច និង យុទ្ធសាស្រ្ត សុទ្ធ​តែ​មាន​ក្បួន។ ដើរ​មួយ​ជំហាន ត្រៀម ៣ ជំហាន។ វាយ​ទៅ​មុខ ទប់​ខាង​ក្រោយ។ ដឹង​ឬ​អត់ ថា​បាត់​ជំរំ​ទ័ព​ជាង ២០ ដោយ​សារ​អី? គឺ​ដោយ​សារ​យក​ត្រី​ស្អុយ​ទៅ​បាំង​មុខ​ទូក យក​សេះ​ទាំង​ពីរ​ទៅ​ពាំង​មុខ​អង្គ ស្ទើរ​តែ​ដក​ដង្ហើម​មិន​រួច​ហ្នឹង​ហើយ​។ «យក​ទឹក​ពី​គេ​ទាំង​ធុង សង​គេ​វិញ មួយ​តំណក់ តើ​គេ​ព្រម​ឬ​ទេ?»។

រំឭក​ទៅ​រឿង សាមកុក ពេល​ដែល​ឆាវ ឆាវ ប្រើ ឪ​កូន ត្រកូល ឈិន គឺ ឈិន គួ និង ឈិន តុង ឲ្យ​មក​ចុះ​ចូល​ជាមួយ លីពូ។ ឈិន កុង ថាយ ដែល​ជា​ទីប្រឹក្សា របស់ លីពូ ដឹង​ពី​ល្បិច​នេះ តែ​និយាយ​ជាមួយ លីពូ មិន​ស្តាប់​។ មួយ​ថ្ងៃៗ ឪ​កូន ត្រកូល ឈិន​នេះ ដឹង​តែ​ពី​លើក​ជើង លីពូ «លោក​ម្ចាស់ ឆ្លាត​! លោក​ម្ចាស់ អស្ចារ្យ! លោក​ម្ចាស់ ជា​កំពូល​មេ​ដឹក​នាំ​ដែល​ទេវតា​ចាត់​មក​សង្គ្រោះ​នគរ មេ​ទ័ព​ក្បត់ ឆាវ ឆាវ នឹង​ត្រូវ​កម្ចាត់...។ល។ និង ។ល។» ចុង​បញ្ចប់ ទីក្រុង ស៊ីយ៉ូវ ត្រូវ​ធ្លាក់​ចូល​ដៃ ឆាវ ឆាវ ហើយ លីពូ ត្រូវ​កាត់​ក្បាល ដោយ​សារ តែ​រនុក​ក្នុង ឪ​កូន​ពីរ​នាក់​នេះ។

យក​ទូក​ទៅ​ពាំង​អង្គ តើ​បាន​ប៉ុន្មាន​? ឆាប់​ចាត់​ការ​ត្រី​ស្អុយ ដើម្បី​ឲ្យ​មាន​ក្រឡា គេច​អង្គ ជា​បណ្តោះ​អាសន្ន។ យក​ល្អ ថយ​អង្គ​ចេញ​ពី​ទីលាន​វាយ​ប្រហារ កាន់​តែ​ឆ្ងាយ​កាន់​តែ​ល្អ។ កាលៈទេសៈ​ឥឡូវ​នេះ បើ​ត្រី​របស់​គេ ឡើង​តែ​មួយ​ជំហាន ទៀត ច្បាស់​ជា​ម៉ដ្ឋ​ទាំង​ទូក ជាប់​ទាំង​អង្គ មិន​ខាន។
អង្គ​ជា​ស្អី? អង្គ​គឺជា​រាស្រ្ត​ទាំង​នគរ។ ធ្វើ​នយោបាយ​ត្រូវ​ការពារ​រាស្រ្ត លេង​អុក​ត្រូវ​ការពារ​អង្គ។ នេះ​ជា​ច្បាប់។ មិន​មែន ឡើង​ទូក ឡើង​ត្រី ប្រសេច​ប្រសាច ពេញ​ក្តារ​អុក ទុក​អង្គ​នៅ​តែ​ឯង ហើយ យក​ទូក​ទៅ​បាំង សេះ​ទៅ​ពាំង​រក​តែ​ងាក​ខ្លួន​មិន​រួច​នោះ​ទេ។

តាម​ក្បួន​ច្បាប់​អុក គេ​មិន​ដែល​យក សេះ យក​ទូក​ទៅ​ពាំង​អង្គ​ទេ លើក​លែង​តែ​ករណី​ចាំ​បាច់ ដែល​ត្រូវ​ដូរ​កូន​តែ​ម្តង។ ដូច​គ្នា​នេះ​ដែរ ក្នុង​របប​គ្រប់​គ្រង​ស្រុក​ទេស គេ​មិន​ដែល​យក​កម្លាំង ប៉ូលិស ទាហាន ទៅ​ធ្វើ​បាប​រាស្រ្ត​ខ្លួន​ឯង ប្លន់​ដីធ្លី ពី​រាស្រ្ត​ខ្លួន​ឯង​នោះ​ទេ។ តើ​ធ្វើ​បែប​ហ្នឹង ឬ ដែល​ថា ការពារ​រាស្រ្ត​? ឬ​ក្នុង​ភាសា​អុក ថា ការពារ​អង្គ?

ឥឡូវ​នេះ បើ​មិន​គេច​អង្គ​សិន គឺ​កាន់​តែ​កុន​មែន​ទែន​ហើយ។ ថ្វី​ដ្បិត​តែ​ទូក​គេ​នៅ​ឆ្ងាយ​បន្តិច តែ អាច​មក​ដល់​គ្រប់​ពេល​វេលា​ដែល​ត្រូវ​ការ ហើយ​ម្យ៉ាង​ទៀត ត្រី​បក​ទាំង​បី​ក៏​ឡើង​កាន់​តែ​កៀក​កិត​មក​ក្បែរ​អង្គ។ តើ​ទូក​និង​សេះ អាច​ទប់​ជាប់​ទេ?

និយាយ​ឲ្យ​ចំ តើ​គិត​ថា រាស្រ្ត​ល្ងង់? រាស្រ្ត​គ្មាន​ភ្នែក គ្មាន​ត្រចៀក? រាស្រ្ត​ជឿ​លើ​អ្នក​អត្ថាធិប្បាយ តាម​ទូរទស្សន៍​ហ្នឹង? កូន​ត្រី​សម្អុយ​ទាំង​នេះ គឺ​សរសើរ​តែ​ពី​មុខ តែ​តាម​ពិត​ជា​ជន​បង្កប់ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​រាស្រ្ត​ទាំង​នគរ កាន់​តែ​ក្តៅ​ក្រហាយ ពី​មួយ​ថ្ងៃ ទៅ​មួយ​ថ្ងៃ​។ ពី​លើក​មុន រាស្រ្ត​ខឹង មិន​អាច​បញ្ចេញ​កំហឹង​បាន។ តែ​លើក​នេះ ឲ្យ​តែ​រាស្រ្ត​ទើស​ចិត្ត ច្បាស់​ជា​ផ្អើល​ពេញ Facebook មិន​ខាន​ទេ ដូច​ជា ឯកឧត្តម ផៃ ស៊ីផាន ឯកឧត្តម ឈាង វុន លោក សយ សុភាព ជា​ឧទាហរណ៍​ស្រាប់ ដែល​សុទ្ធ​តែ​ទទួល​រង​នូវ​ការ​វាយ​ប្រហារ ជេរ​ប្រមាថ​សព្វ​បែប​យ៉ាង​ពី​ប្រជារាស្រ្ត។ ម្នាក់​ជេរ មួយ​រយ​នាក់​បន្ទរ ១ ម៉ឺន​នាក់ គាំទ្រ​ការ​ជេរ។

តើ យក​ក្រដាស​ទៅ​ខ្ចប់​ភ្លើង​យ៉ាង​ម៉េច​? តើ​ដំរី​ស្លាប់ យក ចង្អេរ​ទៅ​បាំង​កើត​ដែរ​ឬ​? យុវជន​រាប់​លាន​នាក់​អត់​ការងារ​ធ្វើ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ដី​ធ្លី​ប្រជារាស្រ្ត ត្រូវ​គេ​រឹប​អូស​។ ត្រី​អស់​ពី​ទឹក ឈើ​អស់​ពី​ព្រៃ រ៉ែ​អស់​ពី​ដី។ ប្លន់​ពី​អ្នក​ក្រ ទៅ​ឲ្យ​អ្នក​មាន គាប​ពី​អ្នក​មាន​ទៅ​ឲ្យ​មន្រ្តី ច្បូត​ពី​មន្រ្តី​ទៅ​ឲ្យ​បក្ស យក​ពី​បក្ស​ទៅ​ចែក​អំណោយ តើ​បាន​ប៉ុន្មាន​វិល​? យក​ទឹក​ពី​គេ​ទាំង​ធុង សង​គេ​មួយ​តំណក់ តើ​គេ​ព្រម​ឬ​ទេ? ថ្ងៃ​នេះ គេ​មិន​ទារ មិន​មែន​មាន​ន័យ​ថា គេ​ភ្លេច​នោះ​ទេ។ គឺ​គេ​ទុក​ឲ្យ​ការ​កាន់​តែ​ថ្លៃ​។ ដឹង​ទេ ថា ធ្វើ​បាប​រាស្រ្ត​ម្នាក់ គឺ​ឈឺ​ចាប់​រាស្រ្ត​ទាំង​នគរ​។ ប៉ុណ្ណឹង​ហើយ នៅ​មាន​អ្នក​អត្ថាធិប្បាយ​លើក​ជើង «សុទ្ធ​តែ​ក្រោម​ការ​ដឹក​នាំ​ដ៏​ភ្លឺ​ស្វាង​របស់​សម្តេច​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ ប្រជារាស្រ្ត​សម្បូរ​សប្បាយ មាន​សន្តិសុខ​មាន​ស្ថិរភាព​មាន​ការ​អភិវឌ្ឍ​លើ​គ្រប់​វិស័យ​»។ និយាយ​ឡើង យក​ទៅ​ប្រៀប​ធៀប​ជាមួយ ជំនាន់​ខ្មែរ​ក្រហម​។ ពួក​នេះ បើ​មិន​មែន​ជា​ជន​បង្កប់ ក៏​ជា​ជន​ក្បត់​ដែរ​។ បើ​មិន​ឆាប់​សា​ចេញ​ទេ កុំ​ថា​ឡើយ​មាន​ទ័ព ២០ ម៉ឺន​នាក់ អាង​ជំនួយ​ពី​ខាង​កើត ពី​ខាង​ជើង ក៏​ទប់​ជាមួយ​នឹង​កំហឹង ប្រជារាស្រ្ត​ទាំង​នគរ​មិន​ជាប់​ដែរ​។ ភ្លើង​កំពុង​ឆេះ តែ​ពួក​នេះ ចេះ​តែ​នាំ​គ្នា​ចាក់​សាំង​បន្ថែម បើ​មិន​មែន​ជា​ជន​ក្បត់ តើ​ជា​ស្អី​ទៅ​វិញ?

ដង្កូវ ក្នុង​សាច់​គឺ​វា​ស៊ី​សាច់​។ បើ​មិន​ឆ្កឹះ​វា​ចេញ វា​ស៊ី​កាន់​តែ​ជ្រៅ​។ ជាតិ​ជា​ដង្កូវ គ្មាន​ចំណេញ​អី​ទេ គឺ​មាន​តែ​បំផ្លាញ​។ នៅ​ក្នុង​សាច់ ស៊ី​សាច់ នៅ​លើ​ដើម​ឈើ ស៊ី​ដើម​ឈើ។ បើ​មិន​ឆ្កឹះ​ចេញ យក​ទៅ​ហាល​ថ្ងៃ​ឲ្យ​ចំណី​មាន់​ទា​ទេ​គឺ​ច្បាស់​ជា​ស្លាប់​ប្រាណ​ទាំង​មូល​។ ដង្កូវ​រុំ​ព័ទ្ធ​ស៊ី​ក្នុង​ស៊ី​ក្រៅ​ពេញ​ខ្លួន​ប្រាណ​ស្ទើរ​តែ​ក្លាយ​ទៅ​ជា ​មនុស្ស​ឃ្លង់​ទៅ​ហើយ​។ ដូច្នេះ​ត្រូវ​តែ​ឆ្កឹះ​ចេញ​ម្តង​មួយៗ។

រឿង​ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ​ជា​បន្ទាន់ គឺ ត្រូវ​កសាង​ទំនុក​ចិត្ត​ឲ្យ​រាស្រ្ត​ទាំង​នគរ​ឡើង​វិញ​។ បើ​រាស្រ្ត​គ្មាន​ជំនឿ​តើ​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​យ៉ាង​ម៉េច​? បើ​រាស្រ្ត​មិន​ចូល​រួម មាន​តែ​ប្រឆាំង តើ​គ្រប់​គ្រង​យ៉ាង​ម៉េច​? គឺ​មួយ​ថ្ងៃៗ​ច្បាស់​ជា​ដោះស្រាយ​តែ​ការ​បះបោរ​របស់​ប្រជាជន​ជាក់​ជា​មិន​ ខាន​។ ចង់​ប្រើ​កម្លាំង​ទ័ព? តើ​ទ័ព​មិន​មាន​ម៉ែ​ឪ​ជា​រាស្រ្ត​ទេ​ឬ? តើ​កង​ទ័ព​ច្រើន​ជាង​ចំនួន​ប្រជាជន​មែន​ទេ? និយាយ​ឲ្យ​ចំ គឺ​មិន​អាច​យក​អំណាច ទៅ​បង្រ្កាប​រាស្រ្ត​ជា​ដាច់​ខាត។ គឺ​ត្រូវ​យក​អំណាច​ទៅ​ពង្រឹង​ច្បាប់។

អំណាច​ពង្រឹង​ច្បាប់ ដើម្បី​បង្កើន​ជំនឿ​ចិត្ត​ប្រជារាស្រ្ត ទើប​ជា​យុទ្ធសាស្រ្ត​ការពារ​អង្គ បន្ថយ​កម្លាំង​ទ័ព​របស់​សត្រូវ វាយ​លុក​ចំណុច​ខ្សោយ​។ ឥឡូវ​នេះ រាស្រ្ត​ទាំង​នគរ គ្មាន​ជំនឿ​លើ​មន្រ្តី​អនុវត្ត​ច្បាប់​ប្រាក់​ខែ​កងទ័ព​មិន​គ្រប់​គ្រាន់ ហើយ​ត្រូវ​មេ​កាត់​យក​ពាក់​កណ្តាល​ទៀត។ សួរ​ចិត្ត​ខ្លួន​ឯង​ទៅ​មើល តើ​ក្នុង​ចិត្ត​គិត​យ៉ាង​ម៉េច​? ទោះ​ជា​មេ​ទាហាន​ស្មោះ ក៏​កូន​ទាហាន មាន​ចិត្ត​មិន​នឹង​នរ​ដែរ​។ ប្រទេស​មួយ ដែល​ពឹង​តែ​លើ​អំណាច​ទាហាន ហើយ​ទឹក​ចិត្ត​ទ័ព​មិន​នឹង​នរ តើ​អំណាច​គង់វង្ស​បាន​ប៉ុន្មាន?
ច្បាប់ ជំនឿ និង អំណាច ជា​មូលដ្ឋាន​គ្រឹះ ក្នុង​ការ​ដឹក​នាំ​ប្រទេស ដែល​ប្រៀប​ដូច​ជា «ថ្ម​ចង្រ្កាន បី​ដុំ»។ បើ​ថ្ម​ចង្ក្រាន មិន​ស្មើ​គ្នា ឆ្នាំង​បាយ​ច្បាស់​ជា​រលំ​។ បើ​មាន​អំណាច មិន​ខ្លាច​ច្បាប់ ធ្វើ​បាប​រាស្រ្ត តើ​អំណាច​គង់វង្ស​បាន​ប៉ុន​ណា? ប្រទេស​មាន​ច្បាប់​ត្រូវ​តែ​អនុវត្ត​ច្បាប់។ មន្រ្តី​ធ្វើ​ខុស ត្រូវ​តែ​ទទួល​ទោស​។ ឥឡូវ​នេះ រាស្រ្ត​មិន​ចង់​ឃើញ​ការ​សន្យា​ទៀត​ទេ គឺ​ចង់​ឃើញ​ការ​អនុវត្ត​ភ្លាម។ ដូច្នេះ​មិន​បាច់​ចាំ​សន្យា​ថា ដាក់​ទោស​មន្រ្តី​ធ្វើ​ខុស ក្នុង​អាណត្តិ ទី៥ នេះ​ទេ គឺ​ចាប់​មន្រ្តី ដែល​ធ្វើ​ខុស​ក្នុង​អាណត្តិ ទី៤ ដូចជា ឈូក បណ្ឌិត និង ឧកញ៉ា​ទុច្ចរិត​មួយ​ចំនួន មក​កាត់​ទោស​តាម​ច្បាប់​ដោះលែង​អ្នក​ជាប់​គុក ដែល​គ្មាន​ទោស​ភ្លាម ក្រែង​ទឹក​មាត់​មាន​ជាតិ​ប្រៃ​បន្តិច​។ បើ​មិន​អ៊ីចឹង​រាស្រ្ត​ទាំង​នគរ គ្មាន​នរណា​ម្នាក់ មាន​ជំនឿ​លើ​ការ​សន្យា​នោះ​ទេ។ បើ​រាស្រ្ត​មិន​ជឿ គឺ​ច្បាស់​ជា​ចាំ​តែ​ចាប់​កំហុស ធ្វើ​ការ​បះបោរ​ជាក់​ជា​មិន​ខាន ហើយ​បើ​ពេល​បះបោរ​ហើយ យក​កម្លាំង​បាយ ទៅ​ទប់​ទល់​នោះ គឺ​ក្រឡា​អុក​នេះ រួញ​ត្បៀត​មែន​ទែន​ហើយ​។ ពេល​នោះ​ខ្លាច​តែ​លីអូ មិន​សល់​ផង​។ ដូច្នេះ បើ​គេច​អង្គ ហើយ​មិន​សម្រួល​ក្បួន ចាត់​ការ​ជន​ក្បត់​និង​រនុក​ក្នុង​ចោល​ទេ តែ​លីអូ ក៏​មិន​សល់​ផង។

ជា​ចុង​បញ្ចប់​ខ្ញុំ​បាទ​សូម​អភ័យទោស​សា​ជា​ថ្មី នូវ​កំហុស​ឆ្គង​ដោយ​អចេតនា​តាម​រយៈ​អត្ថបទ​វិភាគ​ដែល​ចេញ​ពី​គំនិត​និង ចំណេះ​ដឹង​ស្តួច​ស្តើង៕

Thursday, October 10, 2013

By Anthony Fensom

World Bank: Asia Still on Top




Shanghai skyline

The World Bank has joined the Asian Development Bank in cutting its growth forecasts for emerging East Asia. However, the region is still expected to be the world’s fastest growing in 2013, according to the Washington-based institution.

In its East Asia Pacific Economic Update released in Singapore on Monday, the global lender cut its growth forecasts for “developing East Asia” to 7.1 percent in 2013 and 7.2 percent in 2014, down from its April forecasts of 7.8 percent and 7.6 percent respectively.

The forecasts were higher than the Asian Development Bank, which expects regional growth of just 6 percent in 2013 and 6.2 percent the following year due to a slowdown in China and India.

“East Asia Pacific continues to be the engine driving the global economy, contributing 40 percent of the world’s GDP growth – more than any other region. With overall global growth accelerating, now is the time for developing economies to make structural and policy reforms to sustain growth, reduce poverty and improve the lives of the poor and vulnerable,” said Axel van Trotsenburg, World Bank East Asia and Pacific Regional vice president.

The bank blamed its downgrade on slower growth in China along with a slowdown in domestic demand in larger middle income countries such as Indonesia, Malaysia and Thailand, which are seeing weaker investment and reduced exports along with a withdrawal of stimulus programs.

China is expected to meet its official GDP target of 7.5 percent this year, sharply lower than the bank’s previous target of 8.3 percent, although it is seen improving to 7.7 percent in 2014 on the back of improved industrial production.

However, the bank noted risks concerning the restructuring of the Chinese economy, stating that “a greater than expected slowdown of investment could have an adverse effect on the region, especially on suppliers of capital goods and industrial raw materials to China.”

Excluding China, the region is seen expanding by 5.2 percent in 2013 and 5.3 percent next year, with investment growth moderating in ASEAN’s larger economies. However, the Philippines and Cambodia were pointed to as bright spots, with both expected to post 7 percent growth in 2013, while Mongolia is seen maintaining a double-digit growth rate through 2014.

Exporters have been hit by declining commodity prices including prices of metals, palm oil, rubber and non-oil energy, although a pickup in developed economies should boost the region. According to the bank, the second quarter of 2013 marked the first time in 30 months that the eurozone, Japan and the United States had all posted positive growth.

Rough Seas
While the World Bank pointed to improved global growth prospects, it also noted risks associated with the withdrawal of quantitative easing in the United States, uncertainty concerning the U.S. fiscal deadlock and a potential China slowdown.

The bank urged policymakers to take advantage of the U.S. Federal Reserve’s delayed tapering by reducing exposure to foreign currency denominated debt, “accepting a weaker exchange rate when growth is below potential, and building policy buffers to respond to changing global liquidity conditions.”

Ironically for critics of Japan’s “Abenomics,” the bank said tapering in the U.S. could be offset by planned monetary expansion in Japan, “which could increase Japanese investment in the region.”

Yudhoyono: APEC the “Driving Force”
Despite the mixed messages, Indonesian President Susilo Bambang Yudhoyono opened the 2013 APEC Economic Leaders’ Meeting in Bali on Monday by declaring that the region remained the driving force for global growth.

“According to the IMF, as a group, APEC is expected to grow by 6.3 percent in 2013 and by 6.6 percent in 2014,” Yudhoyono said in a statement.

“In spite of the uneven pace of recovery, in the APEC region, the APEC economies continue to be the driving force for global growth,” he noted. “We should redouble our efforts to sustain our resilience and maintain our role as the pillar and the safety belt of global growth.”

The Indonesian president also urged regional leaders to continue striving for APEC’s Bogor Goals of “free and open trade” among developing economy members by 2020.

However, the absence of U.S. President Barack Obama from the gathering of regional leaders for the second year in a row was seen as raising question marks over the future of the 21-member APEC group.

Nevertheless, Australian Prime Minister Tony Abbott told Australian media that Trans-Pacific Partnership (TPP) talks had progressed well at the gathering, and could even be concluded by the end of 2013.

Wednesday, October 9, 2013

Vietnam's hidden hand in Cambodia's impasse

Vietnam's hidden hand in Cambodia's impasse

Asia Times Online – 9 Oct 2013
By Hassan A Kasem

Cambodia, for all its pretensions towards sovereignty and democracy, has yet to free itself from neighboring Vietnam's political and strategic grip 20 years after United Nations-organized elections ended its debilitating civil war. The international community has since invested over US$2 billion on peace initiatives to repair the damage done by Vietnam's 1979 invasion and seizure of power. Yet Hanoi continues to exercise covert power over the country through its proxy ruling Cambodia People's Party (CPP).

Most Khmer citizens fail to fathom the depths of the ongoing subterfuge. Many have conveniently chosen ignorance over truth, as is common among traumatized populations in post-conflict societies. Western audiences, including the international donor community that continues to bankroll the CPP's corrupt and compromised tenure, should be less easily forgiven for turning a blind eye to Vietnam's still strong command over the country.

Some in the West saw Vietnam as a magnanimous liberator in 1979, an occupying army that rescued Cambodia from the radical Khmer Rouge regime's massacre of its own people. But Hanoi's use of force turned a difficult situation to its geopolitical advantage, putting an end to the Khmer Rouge regime's nationalistic stance vis-a-vis Vietnam, including its combative insistence on resolutions to border disputes held over from the French colonial era.

Hanoi's invasion and occupation with over 200,000 troops under the direction of communist revolutionary, politician and diplomat Le Duc Tho further weakened a nation reeling from the anti-communist war and Khmer-on-Khmer death and destruction. A number of brave revolutionary leaders who fell from grace at Hanoi's behest, including ex-prime minister Pen Sovann, have claimed Vietnamese troops deliberately looted and plundered national treasures and wealth during the invasion. Those installed into power by Hanoi, including incumbent prime minister Hun Sen, subsequently brushed off the theft as a mere war casualty.

To some Khmers, including many opposition politicians attached to the aptly named Cambodian National Rescue Party (CNRP), Hanoi is able to maintain its grip on Cambodia through its historical ties to Hun Sen and the CPP. CNRP members have not spoken without substantiation, feeling it would be morally wrong to exchange denial of truth for peace and power-sharing. The late King Norodom Sihanouk, for instance, said pointedly at a Paris meeting with his compatriots in early 1990 that, "it's meaningless to accept peace without independence, sovereignty and dignity".

After occupying Cambodia for more than a decade from 1979-89, Hanoi developed an elaborate, behind-the-scenes network of control that is in many ways still in place today. It first installed a proxy administration in 1979 known as the People's Republic of Kampuchea (PRK) run by the Kampuchean People's Revolutionary Party (KPRP), which morphed into the CPP in the early 1990's after Vietnamese troops ostensibly withdrew from the country.

The KPRP was a direct offshoot of the Indochina communist Party formed in the 1930s with Vietnamese revolutionary leader Ho Chi Minh as its head. Following its unilateral and unmonitored symbolic withdrawal of troops in 1989, hundreds, if not thousands, of Vietnamese "experts" stayed behind, adopted Khmer names and continued to assist their comrades at every important government ministry and department. Nowadays, only locals can tell who is really Vietnamese and who is Khmer.

Hanoi created a perfect ally in the CPP to defend and protect its substantial interests in Cambodia, ranging from land border areas, to maritime concessions, to allowances for illegal Vietnamese immigrants to settle unperturbed throughout the country. Many CPP leaders and high-ranking officials would not have their prestigious positions and titles without Vietnamese backing: they know it, and Hanoi knows it.

Foreign academics have corroborated in detail the ongoing special relationship. Michael Benge, a former American prisoner of war in Vietnam who speaks fluent Vietnamese and many ethnic minority dialects, wrote in 2007 that "Hanoi maintains a contingent of 3,000 troops, a mixture of special forces and intelligence agents, with tanks and helicopters, in a huge compound about two kilometers outside Phnom Penh right next to Hun Sen's Tuol Krassaing fortress near Takhmau".

Extending that analysis, local intelligence sources have said when border clashes between Thai and Cambodian troops first erupted in 2008, at least one battalion of Vietnamese elite units was put on standby to assist their Cambodian comrades.

Dr Markus Karbaum, a German academic, revealed in an April Southeast Asia Globe article that Vietnamese officials shared dossiers kept on Cambodia's current ruling elite with the former East Germany's Stasi soon after their defection from the Khmer Rouge in 1977. A young Hun Sen, whose real name according to his dossier was "Hun Bonal", referred to himself as "Hai Phuc", a Vietnamese name, apparently to ingratiate himself with Hanoi. He had served as a Khmer Rouge battalion commander but downplayed his role in commanding over 2,000 soldiers along their shared border at a time the Khmer Rouge had launched many violent cross-border assaults into Vietnam.

The Stasi archive reveals that Hun Sen and other current CPP leaders were first placed in a detention camp and ordered by Vietnamese authorities to write their own biographies. Vietnam's own assessments of those who sought to shift their allegiance to Hanoi were often unforgiving. Current CPP stalwart and president of the Cambodian Senate Chea Sim, for instance, was characterized as "conciliatory, craven and undecided". Heng Samrin, CPP honorary president and a National Assembly chairman, is referred to in the Stasi archive as of "a low education .. [He] does not talk a lot and sometimes he has an inferiority complex ... his political understanding is limited".

While Vietnamese-backed CPP politicians have unquestionably grown into their roles over the years, these intelligence assessments are noteworthy considering Cambodia has been ruled or co-ruled uninterrupted by the CPP ever since it was first installed into power after Vietnam's 1979 invasion. While younger CPP rank and file members are known to have grown weary of the same old names and faces of their party leaders, any generational transition is complicated by Vietnam's continued influence over the party and its historical ties to the old guard.

Puppet masters
The CNRP's repeated reference to CPP leaders as "puppets" of Vietnam is thus not without historical validity. The examples of kowtowing to Hanoi during Hun Sen's 28 consecutive years in power are multiple. On February 26, 1986, while Cambodia was still under direct Vietnamese occupation, Hun Sen signed a directive ordering local authorities to facilitate the settlement of hundreds of thousands of Vietnamese immigrants all over the county, particularly in and around the Tonle Sap Lake region.

Four previous treaties of friendship and cooperation between the two countries (1979, 1982, 1983, 1985), and a 2005 supplemental treaty resulted in territorial loss to Vietnam both on land and at sea. The most glaring recent loss was Koh Tral, an island larger than Singapore located directly opposite the Cambodian coastal town of Sihanoukville known as Phu Quoc in Vietnam. The CNRP has said it still considers the island Cambodian territory because its handover came while the country was under Vietnamese occupation.

In 2010, Hun Sen responded to Vietnamese prime minister Nguyen Tan Dung's concern over ongoing, politicized border disputes by having his controlled courts sentence opposition leader Sam Rainsy to 10 years in prison for uprooting a few contested wooden border posts in Svay Rieng province. Meanwhile, Hun Sen and his CPP party have relied every election cycle on at least three million Vietnamese immigrants who unfailingly vote for the CPP to guarantee victory.

In July 28 elections, however, the Hun Sen-led CPP failed to win its usual landslide. Politically conscious and emboldened voters challenged through exposes over social media the CPP's use of illegal voters, vote-buying and voter intimidation to tilt the result in its favor. The CPP nonetheless rigged the result, officially winning 68 seats to the opposition's 55. Sam Rainsy has claimed his CNRP was robbed of a slim parliamentary majority and in protest has ordered his party members to boycott parliament and staged popular street demonstrations.

The result as it stands means Cambodia will still be subservient to Vietnam's interests for at least another five years. Under Hun Sen's CPP-led government, Vietnamese companies have secured large swathes of Cambodian land in concessions to develop rubber plantations in north and northeast Cambodia. These Vietnamese companies have engaged in massive logging of luxury timber across the country, an unsustainable process that has brought little or no benefit to local Khmer.

In the capital of Phnom Penh, more and more Vietnamese immigrants rent or own new residential buildings, including new luxury apartments and condominiums, with the financial help of Vietnamese government subsidized bank loans. With those state subsidies, part of Hanoi's policy to maintain grassroots control of the local economy, their community and businesses are growing briskly.

Tellingly, Hen Sen and his CPP party seldom use the word "Khmer" in their official addresses. Instead, they use "prajia jun Kampuchea", which means "the people of Kampuchea". Additionally Khmer citizens risk being penalized for referring to their eastern neighbor as "yuon", which merely means "Vietnamese" in the local language; the word "yuon" carries no negative racial overtone towards ethnic Vietnamese. For political correctness, Khmers have been officially encouraged to follow the pro-Hanoi line in referring to Vietnamese as "junjiat Vietnam", which in the Khmer language literally means "Vietnam ethnic or tribe."

During the People's Republic of Kampuchea (1979-1989) and the State of Cambodia (1989-1992) regimes, the majority Khmer used to refer to ethnic Vietnamese as "bang pa-aun Vietnam," which literally means "elder-younger (siblings) Vietnam." There are other words considered to be pejorative, offending, or racial slurs for ethnic Vietnamese, but "yuon" is not one of them. Yuon became a hypersensitive word only after 1979. In 1993, Westerners played into Vietnam's hands by regarding the term without foundation as a racial slur.

When the CNRP claims that Khmer citizens have been systematically victimized while Vietnamese have been protected, some Cambodian government officials and Western donors have raised concerns about the future security of Vietnamese immigrants. When the opposition called for a nationwide mass protest against election irregularities and fraud, many feared pro-CNRP demonstrators may exploit the situation to target ethnic Vietnamese for revenge.

In apparent response, on August 15 Vietnamese troop convoys were reportedly ferried across the Bassac River near Cambodian territory and Vietnam's naval gunboats traveled up the Mekong River toward Phnom Penh in a show of force. Meanwhile, Khmer protesters, most of them disenfranchised and dispossessed members of the impoverished population, faced off with heavily armed security forces backed with high-caliber guns, tanks and armored personnel carriers. Many pro-CNRP protestors and even foreign journalists have been violently assaulted by CPP forces in recent weeks.

As grass roots people protest against the rigged election, many Western commentators have focused narrowly on the impact of the political impasse and rising political instability on economic growth rather than the CPP's illegitimate claim to power. In the final analysis, the opposition CNRP will likely eventually join the CPP-led government because no country in the free world is willing to support its democratic claim to legitimacy in the same way that Vietnam backs Hun Sen and his CPP. The CNRP, meanwhile, risks losing the support of the millions of Cambodians who voted for political change and genuine sovereignty if it joins the CPP-led government.

What is happening now in Cambodia warrants international monitoring since the political impasse is not solely a Khmer versus Khmer issue. To achieve lasting peace and stability, the signatory states to the 1991 Paris Peace Agreement should, as stipulated in Article 5, "undertake to consult immediately with a view to adopting all appropriate steps to ensure respect for these commitments". The international community promised peace, independence, sovereignty and democracy for Cambodia in that agreement. Vietnam's ongoing interventions in Cambodian politics is inconsistent with that vision and in violation of its core principles.

Monday, October 7, 2013

បទ​វិភាគ៖ តើ​រដ្ឋាភិបាល​អាច​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​ដោយ​គ្មាន​បក្ស​ប្រឆាំង​បាន​ដែរ​ឬ​ទេ?

បទ​វិភាគ៖ តើ​រដ្ឋាភិបាល​អាច​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​ដោយ​គ្មាន​បក្ស​ប្រឆាំង​បាន​ដែរ​ឬ​ទេ?

   
RFA 4 Oct 2013

រដ្ឋសភា​ថ្មី និង​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​សម្រាប់​ប្រទេស​កម្ពុជា បាន​បង្កើត​ឡើង​តាម​ការ​គ្រោង និង​រៀប​ចំ​ឡើង​ដោយ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ដើម្បី​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ទោះ​បី​ជា​ការ​បោះ​ឆ្នោត​នីតិកាល​ទី៥ នេះ មាន​គណបក្ស​មួយ​ទៀត​ជាប់​ឆ្នោត​បាន​អាសនៈ​ជិត​ពាក់​កណ្ដាល​ក៏ដោយ។


ព្រះមហាក្សត្រ​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ព្រះ​បរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ថតរូប​ជាមួយ​
អ្នក​តំណាង​រាស្ត្រ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា នៅ​ខាង​មុខ​អគារ​រដ្ឋ​សភា ក្នុង​រាជ
ធានី​ភ្នំពេញ កាល​ពី​​ព្រឹក​ថ្ងៃ​២៣ កញ្ញា ២០១៣។
 
រដ្ឋាភិបាល និង​រដ្ឋសភា​នីតិកាល​ទី៥ មាន​តែ​ឯក​បក្ស​នៅ​ពេល​នេះ កំពុង​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ដំណាក់​កាល​ដ៏​ចម្រូងចម្រាស ពីព្រោះ​ថា គណបក្ស​ប្រឆាំង​មិន​ចូល​រួម​សភា​នោះ​ទេ ដោយ​ចោទ​ប្រកាន់​ថា ជា​សភា​ខុស​ច្បាប់។ ទាក់ទង​នឹង​បញ្ហា​នេះ តើ​រដ្ឋាភិបាល​អាច​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​តែ​ឯកឯង​ដោយ​គ្មាន​ការ​គាំទ្រ​ពី​គណបក្ស​ ប្រឆាំង​បាន​ដែរ​ទេ?

ប្រទេស​កម្ពុជា ធ្លាប់​បាន​ឆ្លង​កាត់​ភាព​មិន​ចុះ​សម្រុង​នឹង​គ្នា​រវាង​អ្នក​នយោបាយ​ ជាច្រើន​ដំណាក់​កាល ពិសេស​នៅ​ក្រោយ​ពេល​ប្រទេស​នេះ​បាន​ប្រកាន់​របប​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរី​ពហុបក្ស ដោយ​ការ​ជ្រើស​រើស​មេ​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​តាម​រយៈ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ដោយ​សេរី នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៣ នោះ។

ក្រោយ​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ជ្រើស​តាំង​តំណាង​រាស្ត្រ​នីតិកាល​ទី៥ នេះ ទោះ​បី​ជា​លទ្ធផល​បោះ​ឆ្នោត​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ភាព​ប្រទាញប្រទង់​គ្នា​រវាង​ គណបក្ស​កាន់​អំណាច និង​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ក៏ដោយ ក៏​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ដែល​ជា​គណបក្ស​គ្រប់គ្រង​អំណាច​អស់​រយៈពេល​ជាច្រើន​ឆ្នាំ​មក​ហើយ​នោះ បាន​បង្កើត​សភា និង​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​ដោយ​ឯក​បក្ស ផ្អែក​លើ​លទ្ធផល​បោះ​ឆ្នោត​របស់ គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀប​ចំ​ការ​បោះ​ឆ្នោត (គ.ជ.ប) និង​ការ​សម្រេច​របស់​ក្រុម​ប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ ដែល​គេ​ដឹង​ថា ជា​ឧបករណ៍​របស់​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ខ្លួន​ឯង​នោះ។ ដោយ​ហេតុ​នេះ គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ មិន​ទទួល​ស្គាល់​សភា និង​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​នេះ​ទេ។

នៅ​គ្រា​ដែល​គណបក្ស​ប្រឆាំង​កំពុង​ត​តាំង​ទាមទារ​រក​យុត្តិធម៌​ជូន​ ម្ចាស់​ឆ្នោត គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ឯណោះ ក៏​កំពុង​ប្រញិបប្រញាប់​ដាក់​ចេញ​នូវ​ផែន​ការ​មួយ​ចំនួន បន្ទាប់​ពី​គណបក្ស​នេះ​បង្កើត​សភា និង​បង្កើត​រដ្ឋាភិបាល​បាន​ជោគជ័យ ក្រោម​ព្រះ​រាជាធិបតី​ភាព ព្រះមហាក្សត្រ​នោះ។

ប៉ុន្តែ តើ​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​នេះ​អាច​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​បាន​ជឿនលឿន​ដូច​ប្រទេស​កំពុង​ អភិវឌ្ឍន៍​មួយ​ចំនួន​ទៀត​នោះ​ឬ​ទេ? រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​អាច​នឹង​ប្រឈម​នឹង​បញ្ហា​ជាច្រើន ក្នុង​ការ​ដឹក​នាំ​របស់​ខ្លួន ពិសេស​គឺ​បញ្ហា​សេដ្ឋកិច្ច ទោះ​បី​ជា លោក ហ៊ុន សែន ដែល​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ថ្មី​សម្រាប់​នីតិកាល​ទី៥ នេះ បាន​អះអាង​ថា កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​នឹង​កើន​ដល់​ប្រមាណ ៧% ក៏ដោយ។

អ្នក​ជំនាញ​សេដ្ឋកិច្ច និង​អ្នក​ជំនាញ​ខាង​ឃ្លាំ​មើល​ផ្នែក​អភិវឌ្ឍន៍​សង្គម បាន​ពន្យល់​ថា រដ្ឋាភិបាល​ឯក​បក្ស​នេះ​អាច​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​ទៅ​បាន​ក្នុង​ល្បឿន​យ៉ាប់យ៉ឺន​ ជា​ទី​បំផុត។ អ្នក​ជំនាញ​សេដ្ឋកិច្ច បាន​លើក​ជា​ឧទាហរណ៍​ថា រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី និង​រដ្ឋសភា​ឯក​បក្ស​ដោយ​គ្មាន​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ជា​កញ្ចក់​ឆ្លុះ​សង្គម​នេះ ប្រៀប​ដូច​ជា​ឡាន​មាន​កង់​បួន ហើយ​កង់​ពីរ​បែក ដែល​ឡាន​នេះ​ងាយ​នឹង​គ្រោះថ្នាក់ ទោះ​បី​ការ​បើក​ទៅ​មុខ​ក្នុង​ល្បឿន​យឺត​ក្ដី។

ទន្ទឹម​នឹង​និន្នាការ​នៃ​ប្រទេស​កុម្មុយនីស្ត និង​ប្រទេស​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់​ការ​ជាច្រើន ងាក​ទៅ​រក​ប្រជាធិបតេយ្យ និង​ឈោង​ទៅ​ចាប់​យក​អាមេរិក ជា​ដៃគូ​ពាណិជ្ជកម្ម​ជា​ធំ ដូច​ជា​ភូមា និង​វៀតណាម ជាដើម ទោះ​បី​ជា​ប្រទេស​ទាំង​នេះ​មិន​ប្រកាស​ខ្លួន​ជា​ប្រទេស​ប្រកាន់​ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ក្ដី កម្ពុជា រដ្ឋាភិបាល​ហាក់​ងាក​ទៅ​ប្រទេស​កុម្មុយនីស្ត​ចិន ជា​ខ្នង​បង្អែក​ទាំង​សេដ្ឋកិច្ច និង​នយោបាយ។

ការ​រីក​ចម្រើន​កន្លង​មក ក៏​ដោយសារ​ប្រទេស​កម្ពុជា ត្រូវ​បាន​សហគមន៍​អឺរ៉ុប ងាក​មក​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ និង​លើក​ស្ទួយ​ផ្នែក​ពាណិជ្ជកម្ម ដោយ​ការ​លើក​លែង​ពន្ធ​នាំ​ចូល​ទៅ​កាន់​សហគមន៍​អឺរ៉ុប និង​លុប​ចេញ​លក្ខខណ្ឌ​តឹង​តែង​មួយ​ចំនួន​ទៀត ចាប់​ពី​ប្រទេស​នេះ​ទទួល​យក​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ក្រោយ​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ឆ្នាំ​១៩៩៣ មក ដោយ​មាន​អ្នក​វិនិយោគ​ចូល​មក​វិនិយោគ​នៅ​កម្ពុជា ជា​បន្តបន្ទាប់។

អ្វី​ដែល​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​មិន​មាន​ការ​រីក​ ចម្រើន​ខ្លាំង​ក្នុង​អាណត្តិ​នេះ គឺ​អាច​មក​ពី​ការ​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​កំពុង​ដើរ​ផ្ទុយ​ពី​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស និង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែល​ចែង​ថា កម្ពុជា ប្រកាន់​របប​ប្រជាធិបតេយ្យ សេរី​ពហុបក្ស​នោះ​ឯង។ ប្រការ​នេះ អាច​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​លើ​សកលលោក នឹង​មិន​ចាប់​អារម្មណ៍​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​នេះ​ទេ ពិសេស​គឺ​សហគមន៍​អឺរ៉ុប និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ដែល​ប្រទេស​ទាំង​នេះ​បាន​អនុគ្រោះ​ពន្ធ​នាំ​ចេញ​ជាច្រើន​ដល់​កម្ពុជា លើ​វិស័យ​កាត់​ដេរ​ជាដើម។

លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មាន​ប្រសាសន៍​នៅ​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​ដំបូង​របស់​ខ្លួន បន្ទាប់​ពី​លោក​ត្រូវ​បាន​សភា​បោះ​ឆ្នោត​ជា​កញ្ចប់​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ នីតិកាល​ទី៥ ថា លោក​ធានា​ឲ្យ​បាន​នូវ​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​យ៉ាង​តិច​បំផុត​ប្រមាណ ៧% នៅ​រយៈពេល​មធ្យម​ខាង​មុខ​នេះ។

អ្នក​ជំនាញ​សេដ្ឋកិច្ច​លើក​ឡើង​ថា កម្ពុជា អាច​មាន​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ប្រមាណ ៧% ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៣ ប៉ុន្តែ​កំណើន​នោះ នឹង​អាច​ស្ថិត​នៅ​ទ្រឹង ឬ​គ្មាន​ឱកាស​ហក់​ឡើង​ទៅ​ប្រទេស​អភិវឌ្ឍន៍​ឡើយ ប្រសិន​បើ​កម្ពុជា មិន​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​លើ​គោល​នយោបាយ​កាត់​បន្ថយ​គម្លាត​អ្នក​មាន និង​អ្នក​ក្រ រួម​ទាំង​ពង្រឹង​មូលដ្ឋាន​ផលិត​ដែល​មិន​បម្រើ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ទូទៅ​ទេ​នោះ។

ធនាគារ​ពិភពលោក បាន​រក​ឃើញ​ថា ប្រជាពលរដ្ឋ​តិចតួច​បាន​ទទួល​ផល​ពី​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ។ អ្នក​មាន និង​អ្នក​ក្រ​នៅ​កម្ពុជា មាន​គម្លាត​ឆ្ងាយ​ពី​គ្នា​ខ្លាំង ហើយ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ភាគ​ច្រើន​ប្រមាណ ៨០% មាន​ដី​ធ្វើ​កសិកម្ម​តិច​ជាង​មួយ​ហិកតារ ស្រប​ពេល​ដែល​អ្នក​មាន​អំណាច​ប្រមាណ ២០% មាន​ដី​ច្រើន​ជាង ៥០០​ហិកតារ ដែល​គ្រប់គ្រង​ដី​ផលិត​កសិកម្ម​ស្ទើរ​តែ​ទាំង​ស្រុង​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា។

គម្លាត​អ្នក​មាន និង​អ្នក​ក្រ​ខុស​គ្នា​ខ្លាំង​នេះ វិបត្តិ​សង្គម​នឹង​កើត​ឡើង គួប​ផ្សំ​នឹង​ស្ថានភាព​នយោបាយ​មិន​មាន​ស្ថិរភាព​ល្អ ភាព​ឥត​ការងារ​របស់​យុវជន​កាន់​តែ​ច្រើន ដោយសារ​តែ​អ្នក​វិនិយោគ​មិន​ហ៊ាន​ចូល​មក​វិនិយោគ​បន្ថែម រីឯ​អ្នក​វិនិយោគ​ដែល​មាន​ស្រាប់ អាច​បញ្ឈប់​វិនិយោគ ហើយ​ងាក​ទៅ​ប្រទេស​ជិត​ខាង ដូច​ជា​នៅ​វៀតណាម និង​ថៃ ជាដើម។

ជាង​នេះ​ទៅ​ទៀត នៅ​ក្នុង​ដំណាក់​កាល​នេះ អ្នក​នយោបាយ និង​ប្រជាពលរដ្ឋ​កំពុង​ដើរ​ផ្ទុយ​គ្នា។ ផ្ទុយ​គ្នា​នៅ​ត្រង់​ថា ប្រជាពលរដ្ឋ​បាន​យល់​ដឹង​ច្រើន​អំពី​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ចង់​បាន​សេរីភាព​ពេញ​លេញ ដូចជា​ប្រជាពលរដ្ឋ​ហ៊ាន​ចេញ​មុខ​តវ៉ា​ទាមទារ​រក​យុត្តិធម៌​សង្គម ហ៊ាន​តវ៉ា​អំពី​លទ្ធផល​ឆ្នោត​ដោយ​មក​ចូល​រួម​ជា​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ធ្វើ​ បាតុកម្ម និង​ផ្សេងៗ​ទៀត។

អ្វី​ដែល​គួរ​ឲ្យ​កត់​សម្គាល់​នោះ គឺ​រដ្ឋាភិបាល​គ្រប់គ្រង​ដោយ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា នៅ​ពេល​នេះ ហាក់​បី​ដូច​ជា​ចង់​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​ទៅ​ជា​ប្រទេស​កុម្មុយនីស្ត​បែប​ សិង្ហបុរី ប៉ុន្តែ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា មិន​អាច​ធានា​នូវ​ការ​ដឹក​នាំ​ដូច​សិង្ហបុរី បាន​ទេ ពោល​គឺ ទី១ រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា មិន​អាច​ធានា​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​មាន​ជីវភាព​ធូរធារ​បាន ដោយ​គម្លាត​អ្នក​មាន និង​អ្នក​ក្រ​ខុស​គ្នា​ខ្លាំង។ ទី២ រដ្ឋាភិបាល​មិន​អាច​ធានា​យុត្តិធម៌​សង្គម​មិន​បាន និង​ទី៣ រដ្ឋាភិបាល​មិន​អាច​លុប​បំបាត់​អំពើ​ពុក​រលួយ​បាន ទោះ​បី​ជា លោក ហ៊ុន សែន បាន​ធានា​អះអាង​ថា រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​របស់​លោក​នឹង​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​ស៊ី​ជម្រៅ ដោយ​អនុវត្ត​តាម​យុទ្ធសាស្ត្រ​ចតុកោណ​របស់​លោក​ក៏ដោយ ពីព្រោះ​ថា ការ​តាំង​ចិត្ត​របស់​រដ្ឋាភិបាល​នេះ ធ្លាប់​បាន​ធ្វើ​កាល​ពី​នីតិកាល​ទី៤ រួម​មាន​ការ​ការពារ​ព្រៃ​ឈើ ការ​ធានា​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​ឯករាជ្យ និង​ករណី​ផ្សេងៗ​ទៀត តែ​ការ​កែ​ទម្រង់​របស់​រដ្ឋាភិបាល​មិន​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​នោះ​ឡើយ។

ជាង​នេះ​ទៅ​ទៀត នៅ​ក្នុង​អាណត្តិ​ទី៥ នេះ នៅ​គ្រា​ដែល​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ដឹក​នាំ​សភា និង​រដ្ឋាភិបាល​ដោយ​ឯក​បក្ស ដោយ​គ្មាន​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ធ្វើ​ជា​កញ្ចក់​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​អំពី​សកម្មភាព​ អសកម្ម ឬ​សកម្មភាព​ពុក​រលួយ​របស់​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ចំនួន​ទៀត​នោះ បញ្ហា​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​នឹង​អាច​មាន​សភាព​ធ្ងន់ធ្ងរ​ជាង​អាណត្តិ​ទី៤ ទៀត​ក៏​ថា​បាន ដោយ​ហេតុ​ថា សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​សហគមន៍​អឺរ៉ុប មិន​ទទួល​ស្គាល់​រដ្ឋាភិបាល​ដោយ​ឯក​បក្ស​នេះ​ទេ។ រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា នឹង​អាច​ប្រឈម​នឹង​ការ​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​សេដ្ឋកិច្ច ដូច​ដែល​ប្រទេស​ទាំង​នេះ​ធ្លាប់​ដាក់​គំនាប​សេដ្ឋកិច្ច​នៅ​ប្រទេស​ភូមា កាល​ពី​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​មុន​ក៏​ថា​បាន នៅ​ពេល​នោះ វិបត្តិ​សង្គម​នឹង​កើត​មាន​កាន់​តែ​ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយ​ការ​រើ​បម្រាស់​នឹង​អាច​កើត​មាន​នៅ​ពេល​ខាង​មុខ៕