វាសនាកូន ទី៥
ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ ១០ កញ្ញា ២០១៣តើរាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិ ទី៥កើតឬមិនកើត?
មាត្រា ៧៦ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងថារដ្ឋសភាមានសមាជិកតំណាងរាស្ត្រ យ៉ាងតិច ១២០ រូប។ នេះមានន័យថា ហៅថារដ្ឋសភាបានវាទាល់តែមានសុពលភាពនិងមាននីតិកាលដែលសុពលភាពនឹង នីតិកាលនេះវាកើតឡើងបានវាទាល់តែមានសមាជិក ១២០ រូបដើម្បីផ្តល់សុពលភាពនិងបង្កើតនីតិកាលថ្មីនៃរដ្ឋសភា ហើយកិច្ចប្រជុំដំបូងដើម្បីផ្តល់សុពលភាពដល់អ្នកតំណាងរាស្រ្តជាប់ ឆ្នោតម្នាក់ៗក៏ដូចជាសុពលភាពសភារួមទាំងការបង្កើតនីតិកាល សភាថ្មីនេះផងគឺត្រូវធ្វើឡើងតាមមាត្រា ៨២ ថ្មីដែលចែងថារដ្ឋសភាបើកសម័យប្រជុំដំបូង ៦០ ថ្ងៃយ៉ាងយូរក្រោយពេលបោះឆ្នោតតាមការកោះប្រជុំរបស់ព្រះមហាក្សត្រ។
ព្រះមហាក្សត្រអាចកោះប្រជុំសភាលើកដំបូងបានទាល់តែសភាជា រដ្ឋសភាស្របច្បាប់ហើយរដ្ឋសភា ស្របច្បាប់បានចងរួចហើយក្នុងមាត្រា ៧៦ ដូចនេះបើមានបក្សណាមួយឬអ្នកណាម្នាក់បង្ខំឬផ្តល់យោបល់ដល់ព្រះ មហាក្សត្រឲ្យកោះប្រជុំនិងយាងមកប្រជុំសភាដំបូងដោយរដ្ឋសភា មិនមានសមាជិកយ៉ាងតិច ១២០ រូបទេ នោះមានន័យថា បក្សនោះ បុគ្គលនោះបានរំលោភយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើខ្លឹមសារនៃច្បាប់កំពូល រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ក្នុងករណីនេះ ព្រះមហាក្សត្រមិនអាចកោះប្រជុំសភាដំបូងបានហើយសម័យប្រជុំសភា ដំបូងក៏មិនអាចកើតមានឡើងបានដែរបើសម័យប្រជុំសភាដំបូងលើក ទី១ មិនអាចធ្វើបានផង តើធ្វើម៉េចនឹងអាចមានសម័យប្រជុំសភាលើក ទី២ ទៅកើត ដូចនេះមាត្រា ៨២ ថ្មីដែលចែងថាមុនចាប់ផ្តើមការងាររបស់ខ្លួនរដ្ឋសភាត្រូវប្រកាស សុពលភាពនៃអាណត្តិរបស់សមាជិកនីមួយៗត្រូវបោះឆ្នោត ជ្រើសរើសដាច់ដោយឡែកពីគ្នានូវប្រធាន អនុប្រធាន រដ្ឋសភា និងសមាជិកទាំងអស់នៃគណៈកម្មការនានារបស់សភា ដោយមតិភាគច្រើនដាច់ខាតនៃចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូល។
ក្នុងករណីនេះមាត្រា ៨២ ថ្មីមិនអាចអនុវត្តបាននោះមាត្រា ១១៩ ថ្មី (មាត្រា ១០០ ចាស់) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលចែងថា តាមសេចក្តីស្នើពីប្រធានដោយមានមតិឯកភាពពីអនុប្រធានទាំងពីរនៃ រដ្ឋសភា ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ចាត់តាំងវរជនមួយរូបក្នុងចំណោមតំណាងរាស្ត្រនៃ គណបក្សដែលឈ្នះឆ្នោតឲ្យបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាលហើយវរជនដែលត្រូវបាន ចាត់តាំងនេះនាំសហការីដែលជាតំណាងរាស្ត្រឬជាសមាជិកគណបក្សតំណាង នៅក្នុងរដ្ឋសភា ដែលផ្គូរផ្គងឲ្យកាន់តំណែងផ្សេងៗក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាលទៅសុំសេចក្តី ទុកចិត្តពីរដ្ឋសភា ហើយកាលបើរដ្ឋសភាបានបោះឆ្នោតទុកចិត្តហើយនោះ ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ចេញព្រះរាជក្រឹត្យតែងតាំងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីទាំង មូលនោះក៏មិនអាចអនុវត្តទៅបានជាដាច់ខាត ព្រោះបើរដ្ឋសភាមិនទាន់កើតឡើងដោយស្របច្បាប់ផងធ្វើម៉េចនឹងអាច បោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានសភា អនុប្រធានទាំងពីរនៃ រដ្ឋសភា ទៅកើត ហើយបើគ្មានប្រធាន រដ្ឋសភា និងអនុប្រធាន រដ្ឋសភា ទាំងពីរផងតើ អ្នកណាអ្នកស្នើ ហើយអ្នកណាអ្នកឯកភាព ហើយបើគ្មានការស្នើគ្មានការឯកភាពផង តើព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ម៉េចនឹងអាចចាត់តាំងវរជនមួយរូបទៅបង្កើត រដ្ឋាភិបាលទៅកើត?
គណបក្សដែលមានសំឡេងភាគច្រើនក្នុងសភាដែល នៅតែចង់បង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាលនឹងទៅយកមាត្រា ៣ នៃច្បាប់ធម្មនុញ្ញ បន្ថែមដើម្បីរកច្រកបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាលឲ្យទាល់តែបាន ពីព្រោះមាត្រា ៣ បានចែងថាក្នុងករណីដែលឃើញថានីតិវិធីនៃមាត្រា ៨២ និង ១១៩ ថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញមិនអាចសម្រេចបាន រដ្ឋសភាតាមសំណើរបស់គណបក្សដែលមានអាសនៈច្រើនជាងគេនៅក្នុងរដ្ឋសភា អាចដំណើរការការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ដើម្បីជ្រើសតាំងប្រធាន អនុ ប្រធាន រដ្ឋសភាក៏ដូចជាប្រធាននិងអនុប្រធាន គណៈកម្មការក្នុងពេល ជាមួយគ្នានិងការផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តចំពោះរាជរដ្ឋាភិបាល។
ខ្លឹមសារនៃមាត្រា ៣ នៃធម្មនុញ្ញបន្ថែមនេះមានន័យត្រឹមតែថាក្នុង ករណីជាប់គាំងក្នុងរដ្ឋសភាគ្មានការសម្របសម្រួលគ្នារវាងគ្រប់ គណបក្សដែលមានអាសនៈក្នុងសភានាំដល់ការមិនអាចបោះឆ្នោត ជ្រើសរើសប្រធាននិងអនុប្រធានទាំងពីរនៃរដ្ឋសភាបានរួមទាំងមិន អាចបោះឆ្នោតផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តដល់រាជរដ្ឋាភិបាលបានគេ អាចយកមាត្រា ៣ នៃធម្មនុញ្ញបន្ថែមនេះមកដោះស្រាយភាពទាល់ច្រក ក៏ប៉ុន្តែវាអាចដោះស្រាយចេញកើតតាមរបៀបនេះ ទាល់តែរដ្ឋសភាកើតឡើងដោយស្របច្បាប់ក្នុងសម័យប្រជុំលើកដំបូង ក្រោមអធិបតីភាពរបស់អង្គព្រះមហាក្សត្រជាមុនសិន ដូចនេះខ្លឹមសារនៃមាត្រា ទី៣ នៃធម្មនុញ្ញបន្ថែមនេះមិនមានន័យ គ្របដណ្តប់រហូតទៅដល់ទាត់ចោលមាត្រា ៧៦ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះទេ។ ដូចនេះបើសភាមិនកើតឡើងតាំងតែពីសម័យប្រជុំដំបូងមកផងតើធ្វើ ម៉េចនឹងយកមាត្រា ទី៣ នៃធម្មនុញ្ញបន្ថែមនេះមកដោះស្រាយភាពទាល់ច្រកនយោបាយទៅកើត?
ការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ក្នុងខ្លឹមសារមាត្រា ទី៣ នៃធម្មនុញ្ញបន្ថែមនេះមិនអាចកើតឡើងដាច់ខាតព្រោះវាបានចងដោយ មាត្រា ទី៦ នៃធម្មនុញ្ញបន្ថែមនេះរួចទៅហើយក្នុងខ្លឹមសារថាការ បោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ខាងលើនេះត្រូវយកតាមមតិភាគច្រើនពីរភាគបីនៃ សមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូលដូចដឹងស្រាប់បើទោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាពិត ជាឈ្នះបាន ៦៨ កៅអីមែនក៏មិនគ្រប់សំឡេងពីរភាគបី ដែរដូចនេះធ្វើម៉េចនឹងអាចបោះជាកញ្ចប់ទៅកើតបើកញ្ចប់ ទី៥ នេះ បោះមិនកើត តើរាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៥នេះកើតឡើងដោយរបៀបម៉េច?
ពេលនោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាតាមរយៈគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការ បោះឆ្នោត ថានឹងយកកៅអីសភារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមកធ្វើការបែងចែកឲ្យ បក្សផ្សេងៗដែលចូលរួមការបោះឆ្នោតនិយាយឲ្យចំទៅយកទៅចែកបង្គ្រប់ ឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់ ១២០ រូបដើម្បីបង្កើតសភាឯកបក្សនិងរាជរដ្ឋាភិបាលឯកបក្ស ប្រសិនជាករណីនេះកើតឡើងគឺរំលោភយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើកិច្ចព្រមព្រៀង សន្តិភាពទីក្រុង ប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ អំពីកិច្ចព្រមព្រៀងលើដំណោះស្រាយនយោបាយនៃជម្លោះកម្ពុជា ផ្នែក ទី៥ ស្តីពីគោលការណ៍ សម្រាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី សម្រាប់កម្ពុជា មាត្រា ២៣ ឧបសម្ព័ន្ធ ទី៥ ចែង ថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញ នឹងចែងថា កម្ពុជានឹងអនុវត្តប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ឈរលើគោលការណ៍ ពហុបក្ស និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ ១៩៩៣ មាត្រា ៥១ ថ្មី ចែងថា ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា អនុវត្តនយោបាយ ប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្សដែលនៅជាធរមាន។
ប៉ុន្តែបើចង់រំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ១៩៩៣ និងកិច្ចព្រមព្រៀង ប៉ារីស ១៩៩១ ត្រង់ចំណុចនេះក៏មិនអាចធ្វើបានដែរ ព្រោះដើម្បីយកអាសនៈគណបក្សមួយទៅចែកឲ្យគណបក្សមួយទៀតវាទាល់តែ ស្របនឹងច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រមាត្រា ទី ១១៨ ថ្មីចំណុច “ង” ដែលបានចែងថាក្នុងករណីគណបក្សនយោបាយណាមួយទទួលអាសនៈមួយឬច្រើន ក្នុងរដ្ឋសភា ប៉ុន្តែគណបក្សនយោបាយនោះបានប្រកាសបោះបង់ចោលអាសនៈរបស់ខ្លួនឬត្រូវ បានលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីឈ្មោះគណបក្សនយោបាយតាមច្បាប់ស្តីពី គណបក្សនយោបាយបញ្ជីបេក្ខជននិងបេក្ខជននៃគណបក្សនយោបាយនោះដែលបាន ប្រកាសថាជាប់ឆ្នោតរួចហើយមិនមានសុពលភាពនិងមិនមានគុណសម្បត្តិទៅ ទៀតបានឡើយក្នុងករណីខាងលើនេះគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ត្រូវធ្វើការបែងចែកអាសនៈដែលនៅទំនេរនោះក្នុងរយៈពេលយ៉ាងយូរ ៧ ថ្ងៃទៅឲ្យគណបក្សនយោបាយផ្សេងដែលទទួលបានអាសនៈ ក្នុង ខេត្ត-ក្រុង ជាមួយ ក៏ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅមិនទាន់បាន ប្រកាសដោយផ្ទាល់មាត់ឬសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរទាំងផ្លូវការឬទាំង មិនផ្លូវការដោយតំណាងណាម្នាក់ឬដោយថ្នាក់ដឹកនាំ កំពូលណាម្នាក់របស់គណបក្សក៏នៅមិនទាន់មានដែរ បើដូចនេះមាត្រា ១១៨ ថ្មីមិនទាន់អាចយកមកអនុវត្តបានទេ។
ជាចុងក្រោយដើម្បីដោះស្រាយនូវបញ្ហារំលោភនីតិរដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរម្តង ហើយ ម្តងទៀតពីសំណាក់អ្នកនយោបាយនិងដើម្បីឲ្យជាតិមានស្ថិរភាព សន្តិភាព អភិវឌ្ឍរុងរឿងអ្នកនយោបាយខ្មែរគួរធ្វើរឿង ៤ យ៉ាង ទី១.កែរដ្ឋធម្មនុញ្ញក្នុងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលពី ៥០ ភាគរយ បូក ១ ទៅប្រព័ន្ធ ២ ភាគ ៣ វិញដើម្បីឯកភាពជាតិ និងតុល្យភាពអំណាច។
ទី២.កែរដ្ឋធម្មនុញដោយកំណត់អាណត្តិនាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រឹម ពីរអាណត្តិ ១០ ឆ្នាំព្រោះបើមិនអ៊ីចឹងទេអំពើ ពុករលួយ អយុត្តិធម៌សង្គម បក្ខពួក គ្រួសារនិយមនឹងសម្លាប់មាតាកម្ពុជាជាមិនខាន។
ទី៣.លុប ចោលធម្មនុញ្ញបន្ថែមជាបន្ទាន់ពីព្រោះវាបានធ្វើឲ្យបែកបាក់ជាតិ ធ្ងន់ធ្ងរណាស់និងធ្វើឲ្យរដ្ឋធម្មនុញ្ញខ្មែរគ្មានតម្លៃ។ ទី៤.ឲ្យ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញនិងក្រុមអ្នកជំនាញច្បាប់សរសេរច្បាប់ បកស្រាយរដ្ឋធម្មនុញ្ញគ្រប់ចំណុចដើម្បីទុកប្រើជាច្បាប់សម្រាប់ ជាតិក្នុងគ្រប់ទិដ្ឋភាពទៅថ្ងៃអនាគត ទើបយើងមាននីតិរដ្ឋមួយ រដ្ឋធម្មនុញ្ញមួយដ៏រឹងមាំមានតម្លៃនិងជាអំនួតសម្រាប់កូនខ្មែរ ជំនាន់ក្រោយ៕
សូរ សមយុទ្ធ កំពង់ឆ្នាំង Sosamyuth@gmail.com
No comments:
Post a Comment