ខ្ញុំតែងនឹកស្រមៃ
ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ ០៤-០៩-២០១៣
«ខ្ញុំមានក្តីស្រមៃ» ជាពាក្យមួយឃ្លាដែលអតីតបណ្ឌិត Martin Luther King Jr.ជាអ្នកប្រដៅសាសនាគ្រិស្ត និងជាសកម្មជនទាមទារសិទ្ធិសម្រាប់ជនជាតិអាមេរិកាំងស្បែកខ្មៅយកមក និយាយក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០ ដើម្បីទាមទារឲ្យមានសមភាព និងសេរីភាពក្នុងសង្គមរវាងស្បែកស និងស្បែកខ្មៅ។ ទោះបីរូបលោកត្រូវបានគេលួចធ្វើឃាតដោយមិនទាន់បានឃើញជនជាតិ អាមេរិកាំងស្បែកខ្មៅទទួលបានសិទ្ធិសេរីភាពដូចពួកស្បែកសក៏ពិតមែន តែគំរូវីរភាពរបស់លោកត្រូវបានជនជាតិអាមេរិកាំងជំនាន់ៗក្រោយទាំង គ្រប់ពណ៌សម្បុរធ្វើឲ្យក្លាយជាការពិត។ បច្ចុប្បន្ននេះទៀតសោត ពួកស្បែកខ្មៅមិនត្រឹមតែមានសិទ្ធិ និងសេរីភាពដូចពួកស្បែកសទេ ថែមទាំងមានប្រធានាធិបតីស្បែកខ្មៅទៀតផង។ នោះដោយសារតែមានមនុស្សហ៊ានស្រមៃ។
នៅកម្ពុជាយើងវិញ តើប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនស្រមៃចង់បានសង្គមបែបណា?
សម័យកាលផ្លាស់ប្តូរ ការស្រមៃរបស់មនុស្សក៏ផ្លាស់ប្តូរដែរ។ ក្នុងពេលដែលប្រទេសជាតិស្ថិតក្រោមរបបអាណានិគមនិយម ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនស្រមៃចង់បានសេរីភាព ចៀសផុតពីការជិះជាន់ ទើបមានការរើបម្រះបះបោរ ដើម្បីទាមទារឯករាជ្យ។ គ្រាដែលប្រទេសយើងស្ថិតក្នុងភ្នក់ភ្លើងសង្រ្គាម ទាំងអស់គ្នាសុទ្ធតែចង់បានសន្តិភាព ព្រោះសង្រ្គាមនាំមកនូវមហាវិនាសកម្ម និងភាពហិនហោចខ្លោចផ្សា។ ក្នុងរបប ៣ ឆ្នាំ ៨ ខែ ២០ ថ្ងៃ ជនរងគ្រោះទូទៅបន់ស្រន់សូមឲ្យមានទេព្តាមកជួយស្រោចស្រង់ជីវិត រួចផុតពីការសម្លាប់រង្គាល។ ពេលសង្រ្គាមផុតរលត់ភ្លាម យើងទាំងអស់គ្នាស្រមៃចង់បានត្រឹមតែមានអាហារចម្អែតក្រពះ សម្លៀកបំពាក់គ្រប់គ្រាន់ និងថ្នាំសង្កូវសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺប៉ុណ្ណោះ។
តែក្រោយពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចបានប្រសើរឡើង តើយើងនៅចង់បានអ្វីបន្ថែមទៀត?
យុគសម័យសតវត្សរ៍ទី២១ នេះជាយុគសម័យព័ត៌មាន និងបច្ចេកវិទ្យាដល់កំពូលទៅហើយ ដូច្នេះការស្រមៃរបស់យើងក៏ខុសប្លែកពី ៥០ ឆ្នាំមុនដែរ។ ប្រាកដជាមានមនុស្សជាច្រើនស្រមៃចង់បាន iPhone, iPad ទូរស័ព្ទទំនើបៗ រថយន្តទាន់សម័យ វីឡាស្កឹមស្កៃ ទ្រព្យសម្បត្តិហូរហៀរ។ ងាកមកបញ្ហាសង្គម នយោបាយ សីលធម៌ គុណធម៌ ច្បាប់ យុត្តិធម៌ វិញ តើប្រជាពលរដ្ឋ យើងទូទៅធ្លាប់ស្រមៃបែបណាដែរ? បើនិយាយអំពីសីលធម៌ និងគុណធម៌ក្នុងសង្គមវិញ ខ្ញុំយល់ថាហាក់ដូចជាមានការធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុក។ ខ្ញុំស្រមៃថា ពេលអ្នកបញ្ជាយានយន្តទាំងអស់ទៅដល់ភ្លើងចរាចរណ៍ត្រូវឈប់ទាំងអស់ គ្នាពេលភ្លើងក្រហមមកដល់ មិនមែនឈប់តែអ្នកជិះកង់ ជិះម៉ូតូ ឬរថយន្តមិនសូវទំនើប ចំណែករថយន្តថ្លៃរាប់ម៉ឺនដុល្លារ ឬពាក់ស្លាករាជការ ខ.ម ន.ប ។ល។ អាចបើកកាត់ភ្លើងក្រហមបានស្រេចតែនឹងចិត្តនោះទេ។ ក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ខ្ញុំស្រមៃថា អ្នកប្រព្រឹត្តនឹងត្រូវទទួលទោសដូចគ្នា ចំពោះបទល្មើសដូចគ្នា គ្មានការលើកលែងថា អ្នកក្រគ្មានលុយ កាក់ត្រូវជាប់គុក ចំណែកអ្នកមានលុយត្រឹមតែព្យួរទោសនោះឡើយ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងការទទួលខុសត្រូវទៀតសោត ខ្ញុំស្រមៃថា ក្នុងឋានៈជានាយចៅហ្វាយ ឬថ្នាក់ដឹកនាំ កាលបើកូនចៅក្រោមឱវាទរបស់ខ្លួនប្រព្រឹត្តខុស ចៅហ្វាយនាយនោះត្រូវហ៊ានទទួលខុសត្រូវ ឬហ៊ានចុះចេញពីតំណែង។ ផ្ទុយទៅវិញ នៅកម្ពុជាប្រសិនបើកូនចៅប្រព្រឹត្តខុស ចៅហ្វាយនាយបែរក្លាយជាជនរងគ្រោះទៅវិញ។
ខ្ញុំស្រមៃថា មានពេលណាមួយថ្នាក់ដឹកនាំយើងបង្ហាញមុខផ្សាយបន្តផ្ទាល់តាម កញ្ចក់ ទូរទស្សន៍ ដោយអនុញ្ញាតឲ្យមានក្រុមនិស្សិតមកពីគ្រប់និន្នាការសាកសួរដេញដោល ពីបញ្ហាជាតិ សង្គម នយោបាយ។ល។ ដើម្បីបង្ហាញពីភាពក្លាហានរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំរូបនោះផងនិងដើម្បី ឲ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយមានអារម្មណ៍កក់ក្តៅ និងមានភាពស្និទ្ធស្នាលចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំផង។ ប្រសិនបើយើងនិយាយ តែម្នាក់ឯងរាប់ម៉ោង ដោយមិនឲ្យមានការតវ៉ាអ្វី មិនឲ្យមានការបញ្ចេញមតិពីអ្នកស្តាប់ ការនិយាយនោះបែរជាឥតន័យ ឬគួរឲ្យធុញទ្រាន់ទៅវិញទេ។ ការពិភាក្សាដេញដោលគ្នារវាងអ្នក ធ្វើអត្ថាធិប្បាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ទៀតសោត ខ្ញុំស្រមៃថា វាគ្មិនទាំងអស់មកពីនិន្នាការ ៣ ដូចដែល ទូរទស្សន៍ CNN ឬ BBC តែងរៀបចំធ្វើ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាណាមួយ។ គឺ៖ មតិគាំទ្រ មតិជំទាស់ និងជំហរកណ្តាលដែលផ្អែកលើការស្រាវជ្រាវជាក់ស្តែងរបស់អ្នកជំនាញ។ នេះហើយជាការបង្ហាញពីគំនិតប្រជាធិបតេយ្យ និងការចេះស្តាប់មតិយោបល់អ្នកដទៃ!
ចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំវិញ ខ្ញុំស្រមៃថា មានពេលមួយគាត់ជាមនុស្សសាមញ្ញ គ្មានមនុស្សហែរហមអមដំណើរស្អេកស្កះ ជុំជិត។ គាត់អាចជជែកលេងជាមួយនឹងប្រជាពលរដ្ឋធម្មតាដូចជារូបខ្ញុំជាដើម ឬដើរទទួលទានអាហារតាមទីសាធារណៈដូចប្រធានាធិបតី Obama ឬបើបានដូចនាយករដ្ឋមន្រ្តីប្រទេស ន័រវែស លោក Jens Stoltenberg ដែលក្លែងខ្លួនធ្វើជាអ្នករត់តាក់ស៊ីនាពេលថ្មីៗ នោះវារឹតតែវិសេសវិសាលណាស់ទៅទៀត។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ខ្ញុំស្រមៃថា ក្រោយពេលគាត់ចូលនិវត្តន៍ពីឆាកនយោបាយ គាត់ក្លាយជាសកម្មជនសម្រាប់បុព្វហេតុសប្បុរសធម៌ណាមួយ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់មនុស្សជាតិ ដូចជាអតីតប្រធានាធិបតី BillClinton ដែលមានមូលនិធិរៃអង្គាសប្រាក់ជួយជនរងគ្រោះដោយជំងឺអេដស៍។ល។ ខ្ញុំមិនចង់ឃើញ ពេលគាត់ចូលនិវត្តន៍ទៅ មានជោគវាសនាដូច Augusto Pinochet អតីតប្រធានាធិបតី ឈីលី ឬ Soharto អតីតប្រធានាធិបតី ឥណ្ឌូនេស៊ី នោះទេ។
ម្យ៉ាងវិញទៀត ខ្ញុំតែងនឹកស្រមៃថា ថ្នាក់ដឹកនាំជំនាន់ក្រោយនឹងផ្តោតលើការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គម ដោយខិតខំសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងកៀងគរវិនិយោគិនបរទេសដែលគោរពច្បាប់ត្រឹមត្រូវ លើកទឹកចិត្តប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបង្កើនផ្នែកបច្ចេកទេស មានការលើកទឹកចិត្តដល់ការបង្កើតសហគ្រាស ធុនតូច និងមធ្យមជាជាងគិតគូរតែពី រឿងយុទ្ធសាស្រ្តសង្គ្រាមសម័យ សាម កុក ដែលមិនបានបន្សល់ប្រយោជន៍អ្វីក្រៅពីការពង្រឹងអំណាច ការប្រើប្រាស់ល្បិចកលផ្តួលរំលំគូបដិបក្ខ ដែលនោះហាក់ដូចជាមិនបាន ជួយសេដ្ឋកិច្ចខ្មែរឲ្យរីកចម្រើន មិនបានបង្កើនការងារដល់យុវជន ឬជួយឲ្យចៀសផុតពីភាពក្រីក្រសោះ។
អ្នកខ្លះថា កុំស្រមៃខ្ពស់ពេក ឬថា បានត្រឹមតែស្រមៃដៃឈោងមិនដល់ទេ នៅឆ្ងាយណាស់។ អ្នកខ្លះថា ស្រុកយើងទើបតែងើបពីសង្រ្គាម ប្រជាធិបតេយ្យនៅក្មេងខ្ចីពេក សន្តិភាព សន្តិសុខ ស្ថិរភាពនៅមិនទាន់នឹងនរល្អ មិនអាចធ្វើដូចពួកបស្ចិមលោកបានទេ សមដូចសុភាសិតបុរាណថា «ខ្លួនទាបកុំតោង ដៃខ្លីកុំឈោងស្រវាឱបភ្នំ» ឬ «កុំឃើញដំរីជុះ ខំជុះតាមដំរី»។ ខ្ញុំថា មនុស្សយើងចង់សម្រេចកិច្ចការអ្វីមួយត្រូវចាប់ផ្តើមពីការហ៊ាន ស្រមៃជាមុនសិន។ ដោយសារហ៊ានស្រមៃទើប Bill Gate ផលិតបានកម្មវិធី កុំព្យូទ័រឲ្យមនុស្សទូទាំងពិភពលោកប្រើប្រាស់ទើប Steve Jobs ធ្វើឲ្យផលិតផលរបស់ក្រុមហ៊ុន Apple Inc. ក្លាយជាផលិតផលពេញនិយមក្នុងលោក ទើបធ្វើឲ្យ Facebook របស់ Mark Zuckerberg ក្លាយជាបណ្តាញសង្គមយក្សប្រើប្រាស់កក្រើកពិភពលោក ទើបធ្វើឲ្យលោក Barack Obama ក្លាយជាប្រធានាធិបតីដំបូងរបស់អាមេរិកដែលមានដើមកំណើតស្បែកខ្មៅ ។
ទោះបីការស្រមៃរបស់ខ្ញុំនៅថ្ងៃនេះមិនអាចក្លាយជាការពិតក៏ ដោយក៏ខ្ញុំនៅតែសង្ឃឹមថា នៅថ្ងៃណាមួយ ឬក្នុងសម័យកូនៗ ឬចៅៗខ្ញុំ ការស្រមៃទាំងនេះនឹងអាចក្លាយជាការពិតមិនខាន។
តើយើងទាំងអស់គ្នាហ៊ានស្រមៃបែបនេះឬទេ?
ពីខ្ញុំ អ៊ុង សំអាត អតីតសាស្រ្តាចារ្យផ្នែកច្បាប់នៅសាកលវិទ្យាល័យ មេគង្គ កម្ពុជា ៖ samat.ung80@gmail.com។
No comments:
Post a Comment